UKŁAD POKARMOWY
(przewód pokarmowy, układ trawienny)
...to zespół narządów służących do pobierania
pokarmu, jego trawienia, wchłaniania składników odżywczych
i usuwania substancji nieużytecznych, powstałych w wyniku
trawienia lub nie strawionych. W uproszczeniu ma postać
umięśnionej rury o różnym świetle, długości i budowie ścian,
zawierających zwykle gruczoły trawienne śródścienne, z którą
łączą się gruczoły trawienne pozaścienne; gruczoły trawienne
wydzielają soki trawiące pokarm; transport treści pokarmowej
następuje gł. dzięki pracy mięśni ścian układu pokarmowego
(perystaltyka). U człowieka i ssaków wyższych w skład układu
pokarmowego wchodzą: jama ustna wraz z jej narządami (uzębienie,
język), gardło, przełyk, żołądek i jelito, zróżnicowane na
jelito cienkie (dwunastnica, jelito czcze i biodrowe) oraz
jelito grube (jelito ślepe, okrężnica i odbytnica); ponadto
gruczoły pozaścienne: ślinianki, uchodzące do jamy ustnej, oraz
wątroba i trzustka, których przewody wyprowadzające uchodzą do
dwunastnicy. Podobną w zasadzie budowę ma układ pokarmowy innych
kręgowców. Długość przewodu pokarmowego jest związana z jakością
i strawnością pokarmu; mięsożerne mają przewód krótki,
a roślinożerne, spożywające pokarm mniej treściwy, objętościowy,
zawierający dużo celulozy — dłuższy. U bezkręgowców układ
pokarmowy jest zwykle mniej zróżnicowany; u niektórych, np.
tasiemców, nie występuje.